3
Yorum
9
Beğeni
5,0
Puan
2436
Okunma
Saya (veya Sayagan) – Türk ve Altay halk kültüründe Bereket Töreni. Hayvancılıkla uğraşan toplumların bereketi artırmak için düzenledikleri bir törendir. Koyunlar doğurmaya başladığında çobanlar köy köy ev ev gezip saya toplarlar. Sayacılar keçi derisine bürünürler. Saya adı verilen goşalar (maniler) okurlar. Saya Han ile ilişkili bir törendir. Ayrıca otlak, mera gibi anlamları da bulunur.
Kosa, Saya, Payna, Pakta dörtlü bir tören silsilesi oluştururlar. Ayrıca Sümer geleneğinden Ortadoğu ve Orta Asyaya yayılmış olan ve sözbiçim olarak da bu sıralamaya uygun düşen Nardugan bayramı bulunur.
Baharda doğanın yenilenmesini, gücünün çoğalmasını gösteren bir bayram. Yakutlar çok eski zamanlardan beri, bahar merasimleri yaparlar. Bu bayram Ulu Gök Tanrısı’nın şerefine yapılır. Yeryüzü yeşilliğe büründüğü zaman ağaç altına toplanılıp kurbanlar kesilir. Sonra daire şeklinde toplanılıp kımız içilir ve meydanda yakılan odunun üzerinden atlanır. "Isıyah"ın birkaç amacı vardır: Yer Ruhlarını memnun kılmak. Ulu Ana’dan merhamet istemek gibi... Yakutlara göre, bu bayram ilk ata olan "Elley" ile ilintilidir. O, başlatıcısı olduğu bu bayramı kendi yurdunda kutlamıştır.[1] Yakutlar güz bayramına Abası Isıyah/Isıga (Kötü-ruh Serpmesi/Saçısı), bahar bayramına ise Ayıhı Isıyah/Isıga (İyi-ruh Serpmesi/Saçısı) derler. Isıyah (Isıga) sözcüğünün mevsimsel sıcaklık değişiklikleriyle bağlantıyı akla getirecek biçimde ısı kökünden türemiş olması ve Is/Es/Ez (sahip) sözcüğüyle bağlantısı da dikkate değerdir. Daire şeklinde yapılan bu şenlikler hem halayı hem de Kazaklardaki Kımız Murunduk denilen ölenleri de çağrıştırmaktadır.
Etimoloji(Say) kökünden türemiştir. Saymak, hesaplamak, saygınlık anlamları vardır. Haber içeriğine de sahiptir.
Kaynakça:Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 254)
SAYA TEKERLEMESİ "SELÂMÜN ALEYKÜM AĞALAR BEYLER"
"Selam virdim algınız mı?
"Saya geldi duyduguz mu?"
Köye habar saldığız mı?
Tellalını çaldığız mı?
Obalının hepsi duya
Geven yidi,virdi boya
Ak guzunun garnı doya
Bu saya çok iyi saya
İyi oldu sürü çağı
Yayıldılar ova dağı
Bereketli olsun sağı
Belikli gız alsın yağı
Me didi meledi sürü
Duz döktüm yaladı sürü
"Guyrugunun ağı da var"
"Yüreğinin yağı da var"
Ak goyunum akış goyun
Gök gözleri nakış goyun
Gerdanı beş garış goyun
Gel goçunan yıkış goyun
"Altı aydır küsüdük biz"
"Barışalım gel goyunum"
Bazen donduk üşüdük biz
Karışalım al goyunum
"Sağ yana yattı yazladı
Sol yana yattı guzladı
Biciği sütten sızladı"
Yavaş yavaş geziledi
İyi oldu bak şekili
Boz goçumuzdur vekili
Gabak keçiler tekeli
Güz geldi yirler ekili
Kurcalar durur belini
"Beş ayda aldı dölünü"
Korkutma bonker elini
Hoşnut tutun gız gelini
"Gürül gürül sağasın hep"
Cerelere goyasın hep
Çökelekle doyasın hep
Obamız da ağasın hep
"Goyunum var arap gibi"
Verim verdi türap gibi
Yattığı yir serap gibi
Kavurması turaç gibi
"Şu oğlumug şu gızımıg"
Şu can paremin gözümüg
"Şu da çobanıg" Nazım’ığ
Yiyesig Bey mor üzümüg
Yününü arg da yuyasın
Yelek çorabın giyesig
Hak razı olsun diyesig
Keseme mıggır goyasıg
Yedi yüz goyun güdelim
Yavan ekmeği nidelim
Virin ağalar bahşiş’im:
Müteşekkir idelim biz
"Evimize gidelim biz"
.........17.11.2025
K.T.B.Halk Şairi Resül Civcik" Resuli,Ozan Erbeli"
Açıklama: ...................................................................
Günümüz Türkiyesi,ülkemizde,nadir de olsa,’SAYA GELENEĞİ’ni yaşatan,bazı bölgelerimiz var.
Bunlardan birisi de ’KARAMAN AYRANCI’ " ERBELİ COĞRAFYASI."
Özellikle ’Çat köylüler’,her sene hiç aksatmadan bu geleneği yaşatıyorlar.
Topal aksak tekerlemeleri,araştırmalar yaparak,pek çok yerini yeniden düzenleyerek,gündeme aldım.
Önümüzdeki yıllarda umarım ki yok olup gitmez. Nesillerimize,bir kültür mirası olarak kalır ve yaşatılır.
Bu tekerlemenin, ilk kaynağı,ilk yazanı kim bilinmemektedir.
Katkı sunan Rahmetli Badırık Ali emmi videosunu yollayarak,
kısada, eksikte olsa,saya tekerlemesini dinlememe vesile olan,
Hasan Büyükkara abi’ye,
senelerdir,çeşitli etkinlikte,sosyal faaliyetlerde,memleketimizde,
bu önemli saya geleneğini,organize eden,
Halil ve Durmuş Ali Küpdilli’ye ve
çeşitli kıyafetler kostümler giyerek,seslendirmesini ve piyesini oynaya,
İrfan Gözeller’e,teşekür ederim.
Derleyip,düzenleyip,daha akışlı hale getirmek de benim boynumun borcumdur dedim ve,
coğrafyamızın kültürüne katkı olsun diyerekten tekrardan gündeme taşıdım.
"Erbeli Coğrafyası" Karaman ve Konya illerimizde,
yüz yıllardır söylene gelen,saya geleneği’nin,
tekerlemesini, kör topaldı neredeyse %80 nini düzelterek,
coğrafya insanımızın belleğine sunuyorum.
Geçmişini unutanlar,geçmişini bilmeyenler,
geleceğe,emin adımlarla yürüyemezler,yok olup giderler.
.........17.11.2025
Kültür ve Turizm Bakanlığı:
Karamanlı Halk şairi Resül Civcik"Resuli.Ozan Erbeli"
5.0
100% (5)
Cevap Yaz