III. Marifet Kapısı
Seyyah, Yûsuf’u kulübesinden alıp, bu kez şehir hayatının kenarındaki yoksul mahallelere götürdü. Marifet’in son makamları, yüksek dağlarda inziva ile değil, insanların kalabalığı içinde hizmetle tamamlanacaktı.
“Yûsuf,” dedi Seyyah. “Bütün ilmin, bütün çilen, bütün aşkın tek bir amaca hizmet eder: İnsan-ı Kâmil olmak. İnsan-ı Kâmil, sadece Hakk’ı bilen değil, Hakk’ı halka hizmetle temsil edendir.”
Seyyah ve Yûsuf, yoksul, hasta ve kimsesiz insanlara yardım etmeye başladılar. Bu hizmet, kervansaraydaki hizmetten çok farklıydı. Kervansarayda Yûsuf, nefsini terbiye etmek için hizmet etmişti. Şimdi ise, hizmet ediyordu çünkü her insanda, tek bir Varlığın tecellisini görüyordu.
Gönül Kırmamanın Sırrı
Marifet’in en kritik makamı, Gönül Kırmamak ilkesiydi. Yûsuf, Marifet’in idrakiyle biliyordu:
“Kâbe, Hakk’ın evidir, ama Gönül, Hakk’ın kendisidir.”
Bu yüzden bir gönlü kırmak, Kâbe'yi yıkmaktan daha büyük bir günah ve gafletti.
Bir gün, yoksul bir evde, Yûsuf’un büyük bir nezaketle getirdiği ekmeği ve suyu kabul etmeyen, öfkeli ve hasta bir adamla karşılaştılar. Adam, Yûsuf’a ağır sözler söyledi, kibirle onu kovdu.
Eski Yûsuf, medrese bilgisiyle adamı cahil ve nankör diye yargılayabilirdi. Tarikat terbiyesiyle, öfkesini yutabilirdi.
Ama Marifet ehli olan Yûsuf, adamın gözlerindeki acıyı gördü. Yoksulluğun ve hastalığın, o gönlün aynasını kararttığını fark etti. Adam, aslında Yûsuf’a değil, kendi kaderine öfkeliydi.
Yûsuf, gülümseyerek eğildi ve adamın öfkesini saygıyla kabul etti. "Hakkınızı helal edin," diyerek sessizce ayrıldı.
Dışarıda Seyyah ona baktı. "Neden savunmadın kendini? Neden ona ders vermedin?"
Yûsuf cevapladı: "Sultanım, nefs-i mutmaine makamında öğrendim ki, o adam benim aynamdı. Onu incitseydim, kendimi incitmiş olurdum. Eğer gönlü kırılmışsa, bilirim ki oraya Hak misafir olmuştur. Ben o misafirin hatırını nasıl kırarım? Benim yolum, ilim, irfan ve insan sevgisi üzerine kurulmuştur," dedi, Hacı Bektaş Veli’nin temel sözünü yaşayarak.
Son Yükseliş: Rıza ve Teslimiyet
Yûsuf, hizmetin ve gönül kırmamanın pratiğiyle, Marifet Kapısı’nın son makamlarına, yani Rıza ve Teslimiyet’e ulaştı.
Marifet Rızası: Olan her şeye, iyi veya kötü, gönülden rıza gösterme hali.
Marifet Teslimiyeti: Sadece kendi iradesini değil, başkasının iradesini de (onun hakkı olduğu sürece) kabul etme erdemi.
Yûsuf’un hizmeti, nefsini değil, ruhunu besliyordu. O artık, ne bir hoca ne de bir dervişti; o, insanlığın hizmetkârıydı. Bedenindeki her zerre, kâinatın hizmet döngüsünün bir parçasıydı.
Seyyah, Yûsuf’un ulaştığı bu olgunluğu görünce, gözleri doldu.
“Yûsuf,” dedi. “Sen, Marifet Kapısı’nı tamamladın. Gönül penceren açıktır. Seni Hakikat Kapısı’na götürecek olan, artık benden alacağın bir şey kalmadı. Senin içindeki Can Kuşu, artık uçmaya hazırdır.”
Seyyah, Yûsuf’a sarıldı. Onun görevi bitmişti. Yûsuf, bu son ayrılıkta ne hüzün ne de sevinç hissetti. Sadece, Mutlak Varlığın İradesine Teslimiyet vardı.