BÖLÜM 6: SONUÇ VE GENEL DEĞERLENDİRME
Bu kapsamlı sosyolojik inceleme, Balyan (Balıyan) Aşireti’nin karmaşık kimlik haritasını, tarihsel göç yollarını, geleneksel içyapısını ve modern Türkiye karşısındaki dramatik dönüşümünü mercek altına almıştır. Çalışmamız, aşiretin sosyolojik serüvenini özetleyen ve Türkiye’deki azınlık gruplarının siyasi kaderini anlamlandırmamıza yardımcı olan üç temel bulguyu ortaya koymaktadır.
6.1. Balyan Aşireti'nin Türkiye Sosyolojisindeki Yeri
Balyanlar, Türkiye’nin sosyolojik dokusunda çifte azınlık kimliği (Alevi/Kızılbaş ve Kürt/Zaza) taşıyan bir model olarak özel bir konum işgal etmektedir. Bu çift kimlik, aşiretin tarihi boyunca iki ana strateji üretmesine neden olmuştur:
Dış Güvenlik Stratejisi: Sünni çoğunluk ve potansiyel çatışmalar karşısında güvenlik arayışını, laik ve merkezî Cumhuriyet ideolojisi (Kemalizm) ile kurduğu sarsılmaz sadakat ilişkisinde somutlaştırmışlardır. Aşiretin geleneksel CHP’ye olan güçlü bağlılığı bu stratejinin siyasi tezahürüdür.
İç Dayanışma Stratejisi: Kösevi, Gerbi, Kuli gibi alt kabileler (özellikle Yaylakonak örneğinde görüldüğü gibi) arasındaki akrabalık bağları ve Dede-Talip ilişkisine dayalı Rızalık sistemi, aşiret içi sosyal disiplini ve kültürel sürekliliği sağlamıştır.
6.2. Geleneksel Yapıdan Modern Yapıya Geçişin Özeti
Balyan toplumu, 20. yüzyılın ikinci yarısında başlayan kitlesel göçle birlikte kökten bir dönüşüm geçirmiştir. Bu dönüşümün en önemli göstergeleri şunlardır:
Mekânsal Değişim: Aşiret, Malatya/Adıyaman kırsalındaki toprağa dayalı, endogamik (içten evlilikçi) kapalı bir yapıdan; İstanbul, Ankara ve Avrupa’ya dağılmış, mesleki ve eğitimsel başarıya dayalı, organize bir kentsel cemaat ağına dönüşmüştür.
Otorite Kayması: Toprağa ve yaşa bağlı olan geleneksel ağalık otoritesi, yerini büyük şehirlerdeki eğitimli, yüksek meslek sahibi yeni elit tabakasına bırakmıştır. Kabileler arasındaki Gerbi-Kösevi gibi geleneksel güç dengeleri, kentsel alanda siyasi ve ekonomik başarı ekseninde yeniden müzakere edilmektedir.
Kültürel Adaptasyon: Dini ve etnik kimlik, kırsal alandaki ritüel temelli pratiklerden, kentlerdeki Cemevleri ve hemşehri dernekleri çatısı altında bir araya gelen kurumsal bir kimlik savunuculuğuna evrilmiştir.
6.3. Geleceğe Yönelik Öngörüler ve Ek Çalışma Alanları
Balyan Aşireti'nin sosyolojik geleceği, iki ana dinamikle belirlenecektir:
Siyasi Kırılma ve Kimlik Seleksiyonu: Genç Balyan kuşağının, güvenlik garantörü olarak görülen geleneksel Kemalizm/CHP çizgisinden, Kürt siyasi hareketinin radikal sol ve etnik hak arayışına (sembolik olarak Kawa mitine yönelime) doğru kayması, aşiretin gelecekteki siyasi yönelimini belirleyecektir. Bu kırılma, kabileler arası veya kuşaklar arası ciddi siyasi ayrışmalara yol açabilir.
Diaspora Kimliği: Avrupa’ya göç eden Balyanlar’ın, Türkiye’deki güvenlik endişelerinden uzaklaşarak dillerini ve kültürel pratiklerini nasıl korudukları veya değiştirdikleri; buradaki siyasi aktivizmleri (Alevi örgütlenmeleri, Kürt siyasi platformları) önemli bir araştırma alanıdır.
Nihayetinde Balyan Aşireti, kimliklerin sabit değil, sürekli müzakere edilen ve yeniden inşa edilen dinamik yapılar olduğunu gösteren güçlü bir örnektir. Bu inceleme, bu çok katmanlı dönüşüm sürecini anlamaya yönelik mütevazı bir başlangıç olmayı hedeflemektedir.