Ömer Hayyama Nazire
Bizi en güzel surette,ol demekle yaratan
Hayvanlardan üstün tuttu, akýl verdi insana
Sen ne iþler yaparsan yap,Hak’týr ilminde tutan
Cehennem asi olana,cennet abdullah sana
Güle layýk olmayanýn,diken geçer eline
Allah’tan ümidin kesen,düþer ateþ seline
Her mesleðin kýyafeti,konu olur diline
Namaza davettir ezan,çanda kurtarmaz seni
Her müslüman hak yolunu,imanda dinde buldu
Kuran ilmin hazinesi, akýl onunla doldu
Doðru yol;Hak din Ýslamdýr,Hayyam asi bir kuldu
Gafil olan sendin Hayyam , nefse esir oldun sen
Þarap içsen olsan sarhoþ,istersen de ne de hoþ
Sonunda girdin mezara,hasenat kesen bom boþ
Yok demek bir aldatmaca,herþey var Allah’a koþ
Bu dünyanýn sonu varlýk,hemde ebedi,sonsuz
Osman Karahasanoðlu
27.03.2011
Gýyaseddin Eb’ul Feth Ömer Ýbni Ýbrahim’el Hayyam veya Ömer Hayyam (Farsça: عمر خیام)(d. 18 Mayýs 1048 – ö. 4 Aralýk 1131) Ýranlý þair, filozof, matematikçi ve astronom.
Ömer Hayyam’ýn Hayatý
Hayyam Niþaburludur. Yaþadýðý dönemin ünlü veziri Nizamül-Mülk ve Hasan Sabbah ile ayný medresede zamanýn ünlü alimi Muvaffakeddin Abdüllatif ibn el Lübad’dan eðitim görmüþ ve hayatý boyunca her ikisi ile de iliþkisini kesmemiþtir. Bazý kaynaklar; Hasan Sabbah’ýn Rey kentinden olduðu Nizamül-Mülk’ün de yaþça Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah’tan büyük olduðunu ve böylece ayný medresede eðitim görmediklerini belirtmektedir. Yine de Ömer Hayyam, Hasan Sabbah ve Nizamül-Mülk’ün iliþki içinde olduklarýný inkar etmemektedir. (Kaynak: Semerkant-Emin Maluf Emin Maluf’un bu kitabýnda Hasan Sabbah ve Nizamül-Mülk ile Ömer Hayyam’ýn iliþkisini ve hikâyelerini kurgulamýþ olabileceði de düþünülmelidir. Hayyam’ýn kendi dilinden yazýlý böyle bir açýklamasý yoktur.)
Birçok bilim adamýnca Batýni, Mutezile anlayýþlarýna dâhil görülür. Evreni anlamak için, içinde yetiþtiði Ýslam kültüründeki hakim anlayýþtan ayrýlmýþ, kendi içinde yaptýðý akýl yürütmeleri eþine az rastlanýr bir edebi baþarý ile dörtlükler halinde dýþa aktarmýþtýr.
Çadýrcý anlamýna gelen “Hayyam” takma adýný babasýnýn çadýrcýlýk yapmasýndan almýþtýr. Ayrýca Ýstanbul’un Beyoðlu ilçesinde bir semte adýný da vermiþtir. Tarlabaþý bulvarýnda Sakýzaðacý ýþýklardan baþlayýp, Tepebaþý’na kadar inen caddenin adýdýr. Hayyam ayný zamanda çok iyi bir matematikçiydi. Binom Açýlýmýný ilk kullanan bilim adamýdýr. Hayyam, genelde þiirlerindeki eðlence düþkünlüðünün belirgin olmasýndan dolayý Rubâileri ile ünlenmiþtir.
Geçmiþte yaþamýþ birçok ünlünün aksine Ömer Hayyam’ýn doðum tarihi günü gününe bilinmektedir. Bunun sebebi, Ömer Hayyam’ýn birçok konuda olduðu gibi takvim konusunda da uzman olmasý ve kendi doðum tarihini araþtýrýp tam olarak bulmasýdýr.
Rubailerinde, dünya, var oluþ, Allah, devlet ve toplumsal örgütlenme biçimleri gibi hayata ve insana iliþkin konularda özgürce ve sýnýr tanýmaz bir þekilde akýl yürüttüðü görülmektedir. Akýl yürütürken ne içinde yaþadýðý toplumun ne de daha öncesi zamanlarda yaþamýþ toplumlarýn kabul ettiði hiçbir kurala baðlý kalmamýþ, kendinden önce yaþayanlarýn insan aklýna koymuþ olduðu sýnýrlarý kabullenmemiþ, bir anlamda dünyayý, insaný, var oluþu kendi aklýyla baþtan tanýmlamýþ; bu nedenle de çaðýný aþarak “evrenselliðe” ulaþmýþtýr. Ancak unutmamak gerekir ki Hayyam’ýn yaþadýðý dönem, kendisi gibi çaðlarý aþan ve tarihin gördüðü en büyük düþünürlerden birini yaratacak sosyo-kültürel altyapýya sahipti. Kendi tarihinin belki de en aydýnlýk dönemlerini yaþayan Ýslam dünyasýnda felsefenin hak ettiði ilgiyi gördüðü, Selçuklu saraylarýnda ise sentez bir Orta Doðu kültürü (Türk-Hint-Arap-Çin-Bizans) oluþmaya baþladýðý bir dönemde yaþayan düþünür, böylece nispeten yansýz ve bilimsel bir öðrenim görmüþ, Müslüman fakat felsefeyi günah saymayan bir toplum içinde özgürce felsefe ile ilgilenebilmiþtir.
Hayyam, ayný zamanda dünya bilim tarihi için de önemli bir yerdedir. Dünyanýn ilk rasathanesini kurmuþtur. Günümüzde kullanýlan Miladi ve Hicri Takvimlerden çok daha hassas olan Celali Takvimi’ni hazýrlamýþtýr. Okullarda Pascal Üçgeni olarak öðretilen matematik kavramý aslýnda Ömer Hayyam tarafýndan oluþturulmuþtur. Matematik, astronomi konularýnda dünyanýn önde gelen bilim adamlarýndandýr. Birçok bilimsel çalýþmasý olduðu bilinmektedir.
Pek çok Rubai ünü sebebiyle Hayyam’ýnkilerine karýþtýrýlmýþtýr, bilinen kadarýyla Rûbailerinin sayýsý 158′dir. Fakat kendisine mal edilenler binin üzerindedir.
Ayrýca Ömer Hayyam için tarihteki ilk bilinen savaþ karþýtý eylemci yakýþtýrmasý da yapýlmaktadýr.
Rubailerinin Türkçeye çevirisi farklý birçok çevirmen tarafýndan yapýlmýþsa da rubaileri Türk halkýna sevdiren çeviri Sabahattin Eyüboðlu tarafýndan yapýlmýþtýr.
Sosyal Medyada Paylaşın:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.