»Oneginʼi« heceyle, yazdý Rus þâir Puþkin
Onu yýkýyor þimdi serbestle sermest piþkin
Mahdût kelimelerle sýnýrsýzca anlamlar
Yaratandýr tam þâir dediðimiz adamlar
Soner ÇAÐATAY (18:14) 13 Kasým 2011 / Wuppertal / Almanya
Onegin: Puþkinʼin kendi hayatýný anlattýðý en son romanýdýr. Onun bu romaný sineme filmi haline getirilmiþ. Onu izlerken, araþtýrma isteðim doðdu. Oneginʼe baktýðýmda heceli ve kafiyeliydi. Bu yüzden bu küçük methiyem Puþkinʼe hediye olsun.
Aleksandr Sergeyeviç Puþkin
Aleksandr Sergeyeviç Puþkin (Rusça: Алекса́ндр Серге́евич Пу́шкин (26 Mayýs, 1799 - 10 Þubat, 1837): Rus þair ve yazar. Birçok kiþi tarafýndan en büyük Rus þairi ve Rus edebiyatý’nýn kurucusu kabul edilir.
Hayatý [deðiþtir]Aleksandr Sergeeviç Puþkin, 1799’da Moskova’da doðar. Babasý Sergey Lvoviç, soylu bir ailenin ilk çocuðudur. Annesi Nadejda Osipovna Hannibal’in ne kadar soylu biri olduðunu söylememiz için ise dedesi Etiyopya’lý Hannibal’in Rus Çarý I. Petro’nun vaftiz çocuðu olduðunu belirtmemiz yeterli olacaktýr. Görüldüðü gibi çok soylu bir ailenin üyesidir Puþkin. Annesi ve babasý çok kültürlü insanlardýr. Puþkin, ilk bilgilerini yabancý eðitmenlerden edinir. Henüz sekiz yaþýndayken Fransýzcasý Rusçasý kadar iyidir. On bir yaþýna geldiðinde ise özgürlükçü ve alaycý yazarlarýna hayran olduðu Fransýz Edebiyatý’ný neredeyse ezberlemiþtir ve Fransýz þiirler ve komediler yazmaya baþlamýþtýr.
Döneminin tanýnmýþ þair ve yazarlarý, Puþkin’in evine gelip gidenler arasýndadýr. Ancak hiçbiri onu kendisine rus masallarýný anlatan, eski Rus türkülerini söyleyen dadýsý kadar etkilemez. Yaþlý dadýsý Arina’nýn anlattýklarý, Puþkin’in çocukluk ruhunda silinmez izler býrakýr.
Þiire baþlamasý [deðiþtir]Puþkin, on iki yaþýna geldiðinde, Rus Çarý I. Aleksandr’ýn Tsarskoye Selo’da (Çar’ýn yazlýk köyü) açtýrdýðý okula yazýlýr ve buradaki altý öðrenim yýlý boyunca týpký okulun diðer öðrencileri gibi, Petersburg’a gitme izni bile verilmeden adeta dýþ dünyadan koparýlarak eðitim görür.
Puþkin’in lise yýllarýnda yazdýðý þiirlerinde bile, gerçekçilik eðilimi açýkça göze çarpar. O dönem þiirinde kullanýlmayan kaba ve gündelik sözcükleri rahatlýkla kullandýðý ve canlý, kývrak bir zekanýn izlerinin görüldüðü þiirleriyle Derjavin’in dahi dikkatini çekmeyi baþarýr.
Artýk ünlü bir þair sayýlmaya baþlayan Puþkin, bu sýkýcý okul yýllarýndan sonra büyük bir eðlence susuzluðu ile, Petersburg’un canlý yaþamýna dalar. Yazdýðý ve birçoðu yasaklanan özgürlükçü þiirleri ve taþlamalarý bu sýralarda dilden dile dolaþmaya baþlar. Rus edebiyatý tarihinde þiir, ilk kez olarak, herkes üzerinde hayranlýk uyandýrýr. Yeni doðan ve adeta üzerine titrenen bir çocuk gibi coþku ile büyümeye baþlar.
Puþkin 14 yaþýnda þiir okurkenRus Çarý I. Aleksandr tarafýndan Kafkasya’ya atanýr ve burada ünlü “Kafkas Esiri” ve “Bahçesaray” adlý destanlarýný yazar. Onun edebiyatýnda ne klâsik þiirin kuralcýlýðý ne de Romantizmin sahte, fantastik güzellikleri yer alýr. O, gerçeði duyumsar, gerçeðin içinden gelir ve onu olduðu gibi anlatmayý ister.
Kafkasya’dan dönen Puþkin’in Rusya’daki askeri yönetime karþý oluþundan dolayý dört yýl süreyle baþkente girmesi yasaklanýr ve ailenin sahip olduðu Mihaylovskoye köyünde yaþamak zorunda býrakýlýr. Hükümet tarafýndan oðlunu gözetim altýnda tutmakla görevlendirilen babasý da görevini canla baþla yerine getirir.
Yirmi dört yaþýndaki Puþkin, bu sürgün döneminde yedi yýl sonra tamamlayacaðý Yevgeniy Onegin adlý romanýný yazmaya baþlar. “Çingeneler”, “Peygamber” ve Boris Godunov” isimli önemli eserlerini de yine bu sürgün yýllarýnda yazar.
Bu uzun, sýkýcý ve gergin sürgün döneminden sonra Rus Çarý I. Nikolay tarafýndan Moskova’ya çaðýrýlan genç þairin kaleminden çýkan her þey artýk çarýn sansüründen geçecektir. Polis baskýnlarý ve aþk serüvenleri ise Puþkin’in yaþamýnýn ayrýlmaz parçalarý olur.
Evliliði [deðiþtir]Puþkin, bir baloda eski yüksek rütbeli bir memurun kýzý olan Natalya Gonçarova ile karþýlaþýr ve büyüleyici güzellikteki bu genç kýza aþýk olur. Natalya ise edebiyatla hiçbir ilgisi olmayan, Puþkin’i bir þair olarak umursamayan, aklý fikri kendine rahat bir yaþam saðlayacak bir koca bulmakta olan sýradan biridir ve ailesinin de ondan pek bir farký yoktur. Puþkin Natalya’ya evlenme teklif eder; Natalya ise, þairin evlenme teklifini belirsiz bir tarihte cevaplanmak üzere erteler. Puþkin, bu durum karþýsýnda umutsuzluða kapýlýr ve Moskova’dan uzaklaþmak ister. Bu nedenle de, 1829’da, bir gözlemci olarak Rus ordusuna katýlýr ve Osmanlý topraklarýna gelir. Sonradan yazdýðý “Erzurum Yolculuðu” adlý eserinde yol izlenimlerini anlatan Puþkin’in, daha baþka birçok eserinde de Erzurum’dan aldýðý esinler yer bulur.
Moskova’ya dönen Puþkin, Natalya’ya evlenme teklifini yineler. Uzun çekiþmelerden sonra Natalya’nýn ailesini de ikna etmeyi baþarýr ve sonunda niþanlanýrlar. Natalya ise, bu duruma karþý kayýtsýz kalýr ve sadece izlemekle yetinir. Natalya’nýn bu tutumu da sonuna kadar böyle devam eder. Yaþamýný çekilmez kýlan bir kayýnvalidesi ve kusursuz ama yapay bir çiçek olan eþi vardýr artýk Puþkin’in. Tabii bir de gerici polisler... Bitmek bilmeyen soruþturmalar ve yasaklamalar yüzünden içi büyük bir acýyla dolsa da Puþkin, yazmaya devam eder. “Yevgeniy Onegin”, “ Don Juan” , “Veba Sýrasýnda Ziyafet” gibi manzum trajedyalarýný ve “Dubrovski”, “Maça Kýzý” gibi önemli eserlerini bu dönemde yazar. Gogol’la olan arkadaþlýðý da bu döneme rastlar. Öyle ki, Gogol’a ünlü Ölü Canlar romanýný yazma fikrini Puþkin verir.
Ölümü [deðiþtir]Bu dönemde hayatýna George Charles d’Anthès adýnda biri girer. Puþkin, o sýralarda yazdýðý birkaç imzasýz mektup aracýlýðýyla, d’Anthès adýndaki bu Fransýz delikanlýsýnýn bayan Natalya Puþkin’e kur yaptýðýný öðrenir. 1837’de d’Anthès’i düelloya çaðýrýr. Bu bir anlamda Puþkin’in ölüme meydan okuyuþudur. Çünkü, d’Anthès’in ordunun en iyi niþancýlarýndan olduðu bilinmektedir.
27 Ocak 1837’de St.Petersburg yakýnýnda Kara Dere’nin bir köþesinde düellonun yapýlmasýna karar verilir. Puþkin’in þahidi arkadaþý Danzas’týr. Düello’da kullanacaðý silahý almak için gümüþlerini sattýðý iddia edilir.
Düelloda Puþkin tarafýndan omzundan yaralanan d’Anthès, Puþkin’i karnýndan yaralamayý baþarýr. Büyük bir soðukkanlýlýkla iki gün boyunca can çekiþen Puþkin, Ocak ayýnýn soðuk bir öðleden sonrasý hayata gözlerini yumar.
Þairin öldüðünü duyunca evinin kapýsýnýn önünde toplanan ve Yevgeniy Onegin’in son baskýsýný kapýþ kapýþ tüketen halk, þairin ölümü üzerine neredeyse hükümete karþý bir ayaklanma noktasýna gelir. Bu gerekçe ile olaylarýn çýkmasýndan çekinen polis, bir gece yarýsý, þairin tabutunu gizlice kiliseden alýr ve Mihaylovskoye köyüne götürerek topraða verir.
Gogol, “Puþkin, olaðanüstü bir olaydýr.” der; Dostoyevski daha mistik bir tavýrla “ Puþkin, bize gelecekten haber veren bir peygamberimizdir.” der. Puþkin, modern Rus Edebiyatý’nýn oluþmasýna en çok katkýda bulunan yazýn ve düþün adamýdýr. Puþkin, klasik Batý edebiyatýný ve Rus halk ruhunu sentezleyerek, Rus Edebiyatý’nda “gerçekçilik akýmý”ný baþlatan liderdir.
Aleksandr Puþkin’in düello günü uðradýðý son yer; Peterburg Nevski Prospekt’de Wolf’s þekercisidir (þimdi ki Cafe Litteraturnia).Bu cafede Puþkin’in balmumundan bir heykeli vardýr.