Tarihini hesaplar onlarca kalýntýlar Maðara eþyalarý kaya resmi oymalar. Sümer,Asur,Babil’ler,Med’ler ve Makedon’lar Ýskenderin ölümü Slevkosa çýkar yollar.
Ellibeþ kaya resmi,Gevaruk vadisinde Hundevade tepesi bulguyu destekliyor. Neolitik dönemle izler var karesinde Karduk’lara iþaret süreç burdan iþliyor.
Asur yazýtlarýnda kayýtaltý savaþlar Bu sarp vadi koyda Urartu’lar yaþýyor. Baðýmsýz beyliklerle merkezleþme baþlar Halk tarým, hayvancýlýk, demir’le uðraþýyor.
Þemdinli’den geçiyor Urartu, Ordu yolu Üç asýr savaþmýþlar Asur’larla bölgede. Kuzeyden Kimmer’lerle akýnlar kesmiþ kolu Pers’lerin istilasý taht býrakmaz gölgede.
Roma, Part, Sasani’ler gelgitler sahne aldý Bizans huzur bulmadý bölge ateþ çemberi. Altý yüz kýrk yýlýnda Ýslam ordusu daldý Selçuklu’ya kadar sürer Abbasi’lerin yeri .
Bin elli dört yýlýnda Selçuklu’nun yeridir Kuþatýr Karakoyun ,Timurhanla,Türkmen’ler. Ünlü “Meydan Medrese” Dümbüllü eseridir Esedüddin fethiyle, Þenbo’larda dümenler.
Çaldýran seferiyle katýlýr Osmanlý’ya Safevi rüzgarýna nokta koyar Kanuni!.. Van vilayetine baðlanýr sancak sanýyla Asýrlarca yol alýr þanlý tarihi dünü.
Bin sekiz yüz elli sekiz Rus’lar harp açýnca Þeyh Þamil, Seyit Taha Rus’lara meydan okur. Cizreli Ýzzettin Þir Rus safýna geçince Timur Aða þahlanýp kan gölünde býrakýr.
Onyedinci asýrda benimsenmez katolik Þimun denha örgütler, þahlanýr Nasturiler. Koçanis köyde karar dinsel merkez patriklik Bin dokuz yüz on sekiz yýlýna dek dururlar.
Bin dokuz yüz on beþ yýlý yirmi dört nisanda Birinci dünya savaþý Rus iþgalin tanýr Bin dokuz yüz on sekiz yirmi iki nisanda Misak-ý Milli hudut baðýmsýzlýk kazanýr.
Ondokuzuncu yüzyýl Hakkari Nüfusunun Yarýsýndan fazlasý, kayýtlý Nasturidir. Bedirhan,Nurullah Bey saldýrý sonrasýnýn Kürt aþiret harbiyle körük gibi eritir.
Önce Ýran Urmiye sonrasýnda Irak’a Ýlticayla giderler, topluca baþvurarak. Bin dokuz yüz yirmi dört yaþanýr büyük vaka Dönmeleri saðlanmaz, harekatla vurarak.
Güney sýnýrý Irak,Doðu kanadý Ýran “Çölemerik” ismiyle tanýnýr kayýtlarda. Batýsýnda Þýrnak’la Kuzey tarafýnda Van Yüz yirmi iki köy, üç yüz altmýþ sekiz mezra.
Ýki yüz elli beþ bin, kayýtlý nüfus yaþar Merkez ilçe,Çukurca, Yüksekova, Þemdinli. Sert kara iklim kuþaðýnda, kýþ erken baþlar Bölge titanyum,krom,turba,kükürt madenli .
Avorabaþin,Nehil,Þemdinli,Zap,Hacýbey Bölgenin vadileri düzdür;Gever ovasý. Coðrafyasý engebe daðlar yükselir dikey Tüm bölgeyi kuþatýr engin Dicle havzasý.
Cilo,Dezeli,Sandil,Dramar,Koran,Mordað Medlize,Sergeli,Ermira,Samur,Satdaðý. Vedinasur,Serrazi,Kelimeri,Karadað Geveruki,Eledir,Gönherç yüksek daðlarý.
Gülüreþ,Seyyid Taha-i Hakkari Türbesi Seyyid Abdullah þehrin akýn eden türbeleri. Musasir ve Hurgain tarihi harabesi Hakkari ,Kelameme tarihi kaleleri.
Kayme,Kelat Sarayý,Zeynel Bey Medresesi Dirheler,Gagevran,Kerpil köyü kilisesi. Derav,Halil kilisesi,Meydan medresesi Büyük Çiftlik ,Taþköprü tarih kokan gür sesi.