BATIRMALI GÜNLER

Sosyal medya alanlarýnda sayýsýz gün dilekleri görmüþüzdür ama ‘’ Batýrmalý günler’’ dileðinde bulunaný görmemiþsinizdir.
Aþ mý eriyorum ne dersiniz durup dururken içimden böyle bir dilek geldi.

Batýrma yandaþlarý, paydaþlarý dostlar, daha önceki yazýlarýmda Batýrma ya da batýrýk isminin nasýl oluþmuþ olabileceði hakkýnda bilimsel bir veriye dayanmadan sadece kendi kiþisel yoruma dayalý bir yazý paylaþmýþtým. Bugün ‘’Batýrma’’ þiirime gelen bir yorum dikkatimi çekti. Yorumlarýmý destekler nitelikteydi.

Özet olarak yemeklerin var oluþ þekli malzemeyi tanýmayla, kullanmayý öðrenmeyle zaman içerisinde geliþerek günümüze kadar gelmiþtir.
Göçebe kültürün en yaygýn kullandýðý ve tanýdýðý tahýl ürünlerinin baþýnda bulgur ve un olmuþtur. Taþýmasýnýn kolaylýðý, saklanmasýnýn uzun ömürlü oluþu, her iklimde yetiþtirilebilir oluþu.
Bu temel iki ürün dünden bugüne tüketimde birinci sýrada, yemek kültüründe birinci sýrada yer almýþtýr.
Bu ürünlerin azlýðý çokluðu zaman zaman farklý yemeklerin oluþmasýna yol açmýþtýr.

Tarihi bir olay Kazancý Kasabasý’na Adana Ceyhan’dan göç eden Keyvanlar sülalesi göç esnasý Silifke’de mola verirler. Yolda yemek yapmak için var olan malzemelerine el göz atarlar ellerinde var olan tuluðun dibinde bir okka pekmez, ekmek bohçasýnýn dibinde kalan ekmek kýrýntýsý. Pekmezi kaynatýrlar yeme esnasýnda ailenin ileri geleni ‘’Tam kervan helvasý olmuþ.’’ der. Yemeðin tekrarý köye yerleþince devam ettirilir. Yemeðin ismi söyleyiþ deðiþikliði göstererek uzun yýllar Keyvan helvasý olarak anýlýr.

Yemeklerin adlandýrýlýþýna gelince kimi yemekler yöresine göre adlandýrýlýr Urfa Kebabýndan Ýnegöl köftesine kadar olduðu gibi.
Yemeðin ustasýna göre adlandýrýlýr.
Þekline göre adlandýrýlýr kadýnbudu, dilberdudaðý gibi…
Malzemesine göre adlandýrýlýr patlýcan kebap, biber dolma gibi…
Malzeme- malzeme þekil iliþkisine göre adlandýrýlýr çöp þiþ, sac kebap
Piþirme aracýna göre adlandýrýlýr fýrýn kebap, fýrýn tepsi, külbastý, közde patlýcan gibi.

Gelelim batýrmaya,
Batýrmayý lahana yapraðýnda yapýldýðýný eski nesil ile þu an yaþayan yaþlý nesil çok çok iyi bilir. Malzemenin yokluðunun yol açtýðý bir eylem. Bu alýþkanlýk kap olduðu zaman da devam ettirilmiþtir.
Ateþin yokluðu, suyun kaza ile bulgura dökülmesi, bulgurun suda yenecek aþamaya geliþinin gözlenmesi ya da azalan bir pilavýn çoðaltýlmasý amaçlý sulandýrýlmasý daha olmadý birinin meraký becerisi sonucu batýrma keþfedilmiþ.

Adlandýrma aþamasýnda yukurda saydýðým maddelerin hiç biri yok. Var olan yapýlan eylem, yemeðin yapýlýþ þekli, batýrma. Neyi? Bulguru suya batýrma ya da batýrmak eyleminden batýrýk , konmak eyleminden konuk olduðu gibi.
Bugünkü aldýðým mesaj ‘’ Yatýrýlmýþ’’ neyin yatýrýlmýþý tabii ki bulgurun.

Gelelim batýrmanýn sahibine,
Batýrmanýn olmazsa olmazý cevizdir. Yer fýstýðýnýn ayný tadý vermediðini yiyenler bilir. Küncü ile kendirin tadýný unuttuk.
Ermenek ve yöresi tarihsel süreç ele alýndýðýnda çevre il ve ilçeler cevizle Ermenek’ten yüz yýllar sonra tanýþmýþtýr.

Son yýllar batýrmayý sahiplenenler çoðalsa da ilk sahibinin Ermenek olduðunu kabul etmek zorundadýr.
Maraþ dondurmasýný Türkiye’de nere de olursa olsun aslýna uygun Maraþ’ýn ya da Maraþlý ustalarýn yaptýðýný kimse nasýl iddia edemezse Batýrmayý da hiçbir yöre Ermenekliler kadar yapamaz.

Yine yurt genelinde Ermenek yöresinden þu ve ya bu nedenle kopan insanlarýn unutamadýðý tek tadýn, özlemin batýrma olduðuna tanýk oldum.
Göbekten baðý olmayanlarýn belki de ilk unuttuklarý tat batýrmadýr.

Batýrmalý günler dileðim olsun.

Ýbrahim ÞAHÝN
Bulgur sözcüðü ile doðal süreç gözetilerek ince bulgur kastedilmiþtir.
Sosyal Medyada Paylaşın: