MENFAAT.
Menfaat ne demektir? Kısaca anlamı nedir?
Sözlükte "fayda, yarar" anlamına gelen menfaat, fıkıhta genel olarak fayda anlamına geldiği gibi, özel olarak da bir malın kullanımı, maldan istifade etmek manasına da gelmektedir.
Fıkıh usulünde, delillerden biri olarak kabul edilen maslahat, menfaat prensibi üzerine kurulmuştur. Bu esas, zararın def’i, menfaatin celbi şeklinde ifade edilmiştir. İslâm dininin getirmiş olduğu hükümler ve kuralların tamamı insanların yararınadır. Ancak bunların anlaşılabilmesi için, dinin esas almış olduğu yararların fert ve toplum dengesi içerisinde mütalaa edilmesi gerekir. Toplumun yararı için ferdin ezilmemesi, ferdin yararı için de toplumun menfaatlerinin feda edilmemesi gerekir.
Özel olarak menfaat, fıkıhta kabul edilen mülkiyet şekillerinden biridir. Menfaat mülkiyeti, eşyanın aynına değil de bunlardan istifade etmeye, faydalanmaya ait olan ve bunu sağlayan mülkiyettir. Evde oturma, tarlayı ekme bu tür mülkiyettir.
Menfaat mülkiyeti, şahsa bağlı menfaat mülkiyeti ve ayna bağlı menfaat mülkiyeti olmak üzere ikiye ayrılır. Menfaat mülkiyeti, sahibi veya selahiyetli kişi tarafından izin verilmesiyle, kiralamak suretiyle, ariyet akdiyle, vakıf veya vasıyet yoluyla elde edilir.
Menfaat mülkiyeti, zaman, mekan ve vasıf bakımından sınırlandırılabilir. Üç ay süreyle evde oturma, dört kişiden fazla binmemek kaydıyla arabayı kullanma gibi kayıtlar konulabilir. Kullanım süresi dolduğunda menfaat konusu mal sahibine iade edilir. Menfaat konusu mal, kullananın elinde emanet hükmündedir; bir kusuru olmaksızın telef olması halinde kullanan tazmîn etmez. Menfaat, kiralama akdinde olduğu gibi bir bedel karşılığı elde edilmişse, malın masrafları mal sahibinedir; menfaat ariyet akdinde olduğu gibi ücretsiz olarak elde edilmişse, masraflar eşyadan istifade eden kişiye aittir.