DOLAP
Yunus Emre bir şiirinde, “Benim adım dertli dolap/suyum akar yalap yalap/Böyle emreylemiş Çalap/ derdim vardır inilerim” diyor. Bu şiirini anlamak için eskiden kuyulardan dolapla eşek ya da beygir yardımıyla su çekildiğini bilmek gerek. Dolap su çekerken gıcırdar. Ozanımız bu gıcırtıyı dertli bir kişinin inlemesine benzetiyor. Dolaba koşulan eşek ya da beygir, ileriye doğru yürüdüğünü sansın, dönüp durduğunu anlamasın diye de gözlerinin iki yanı kapatılırdı. Boynuna da çıngırak bağlanan hayvan böylece aldatılırdı. Bu konuda şöyle bir fıkra var; Bir kentli yoldan geçerken bu manzarayı(!) görüp durmuş, orada bulunan köylüye eşeğin boynundaki çıngırağın ne işe yaradığını sormuş. Köylü, “Çıngırağın sesi kesilince merkebin durduğunu anlarız” diye cevap vermiş. Kentli gülerek, “Ya eşek durduğu yerde başını sallarsa” demiş. Köylü adama şöyle bir bakmış; “Nerede beyim buralarda sizin gibi akıllı eşek!” diye konuşmuş.
Dolap Beygiri filminde Şener Şen, evdeki karısına kaynanasına, çocuklarına bakmak için eşek gibi çalışan ama kimseye yaranamayan bir dar gelirli memuru canlandırmıştı.
Dolap deyip geçmeyin. Sadece su dolabı yoktur. Yiyeceklerimizi sakladığımız buzdolabı, giysilerimizi koyduğumuz elbise dolabı, lunaparklarda çocukların binmeyi çok sevdiği dönme dolaplar da vardır. Bir yerde yolsuzluk varsa orada muhakkak bir dolap dönüyordur. Madrabazlar dolap çevirmeyi çok severler. Çapkınlar seviştikleri kadının kocasından kaçmak için elbise dolabına saklanırlar.
Siz hiç tingildeyen dolap nedir duydunuz mu? Duymadınızsa anlatıvereyim.
Evi tren yoluna yakın olan bir kadın marangozu çağırmış. “Teren geçerken dolap tingildiyor. Niye acaba? “ diye sormuş. Adam incelemiş dolapta bir arıza görememiş. Kadın,” Biraz sonra tren geçecek. Dolaba girin de kendi gözlerinizle görün” demiş. Marangoz dolaba girmiş. Tam o sırada kadının kocası gelmez mi! Öfkeyle, “ne arıyorsun orada?” diye bağıran kocaya adamcağız, “Şimdi ben size tren bekliyorum, desem inanmazsınız değil mi?” demiş.
Bakın bir genç, sevdiği kadınla evlenmek istediğini nasıl anlatıyor:
Yoğurt koydum dolaba
,bugün başım kalaba
Seni doğuran ana
Olsun bana kaynana
Erhan Tığlı