[ kalin KİŞİNİN KENDİSİNİ İNŞASI
İnsan yaratılmışların içinde en şereflisi olarak yaratılmıştır( eşref-ı mahlukat).İnsan dışında yaratılanların tamamı insan için yaratılmış, insanın hizmetine sunulmuştur. Aradaki fark insana verilen değer ve akıl nimetidir. Akıl sorumluluk demektir. Aklı nasıl tarif etmişler ona bir bakalım. "Felsefe ve mantık terimi olarak varlığın hakikatini idrak eden maddi olmayan fakat maddeye tesir eden bir cevher; maddeden şekilleri soyutlayarak kavram haline getiren ve kavramlar arasında ilişki kurarak önermelerde bulunan kıyas yapabilen güç demektir. Bu anlamıyla akıl sadece melek’e değil özdeşlik, çelişmezlik ve üçüncü şıkkın imkansızlığı gibi akıl ilkelerinin bütün fonksiyonlarını belirleyen bir terimdir. İnsanın her faaliyetinde doğruyu yanlıştan, iyiyi kötüden ve güzeli çirkinden ayıran bir güç olarak akıl, ahlaki siyasi ve estetik değerleri belirlemede en önemli fonksiyona haizdir. Kur’an-ı kerim’e göre insanı insan yapan onun her türlü aksiyonlarına anlam kazandıran ve ilahi emirler karşısında insanın yükümlülük ve sorumluluk altına girmesini sağlayan akıldır. Kur’an’da akıl kelimesi biri geçmiş
zaman diğeri de geniş
zaman kipinde olmak üzere 49 yerde fiil olarak geçmektedir.Bu ayetlerde genellikle akletmenin yani aklı kullanarak doğru düşünmenin önemi üzerinde durulmuştur. Kur’an terminolojisinde akıl bilgi edinmeye yarayan bir güç ile elde edilen bilgi şeklinde tarif edilmiştir Kur’an-ı Kerim ancak bilenlerin akıl edebileceğini söyler Ankebut suresi 29/43 ayette bu gücü ve bilgiyi iyi kullanmadıkları için kafirleri onlar sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler bu yüzden akıl edemezler. Bakara suresi2/ 242 ayette
Allah ayetlerini akladeseniz diye açıklamaktadır diyor. İlk insan neden ilk peygamber oldu.
Allah önce peygamberine bilgi ve hikmeti öğretti peygamberlerde insan neslini inşa etti. İnsan dışında yaratılan hayvanları, bitkileri , tek hücreli canlıları genetik kodlarında sorumluluklarını belirledi. Akıl = sorumluluk’tan hareketle
Allah aklı olmayan bir insanı yaptıklarından sorumlu tutmamıştır neden ? . Sorumluluk kavramı= Kişinin kendi davranışlarını ve kendi yetki alanına giren her hangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi; mesuliyet, uhde.(Tdk sözlük tarifi)
Sorumluluklarımıza bakacak olursak kişinin nefsine karşı sorumluluğu, kendisine ,yaşadığı topluma, hayvanlara , bitkilere ,eşyaya, yaratan rabbine karşı sorumluluğu( kul olmak) . Bu sorumluluklarımızı çoğaltabiliriz. Bu sorumluluklar içerisinde öyle bir sorumluluk var ki o, sorumluluğu yerine getirdiğimizde diğer bütün sorumluluk alanları anlam kazanır, yerine getirmediğimiz de
dünya ve ebedi hayatımız anlamsızlaşır; hüsran oluruz. Bu sorumluluk iman etmek ve kulluk sorumluluğu , kulluk şuurudur. Sorumlulugun gereği de ölçülü olmak ve haddini bilmektir.Ölçü ve had nizam intizam kavramlarına muhtaçtır. Bu ölçüler insan olmakla eş değerdir. Kişinin kendisini inşası en önemli sorumluluklarımızdandır. Sorumluluğumuzu yerine getirirken nasıl ne
zaman neye göre neden soruları ömrümüzün her deminde sorulması gerekiyor. Rabbimizin emri Kur’an’ı Kerim ve rehberimiz, örneğimiz modelimiz Peygamberimiz Hz Muhammed Mustafa (sav)yaşantısı sünneti bu inşanın temel direkleridir. İnsan, çevre iletişiminin temelinde bilgi ve modelleme, model olma vardır. Bir
çocuk için
anne,
baba ilk modeldir. Büyüdükce ilgi aile dışına yoğunlaşır. Kişilik( karekter) oluşum sürecidir. Rasülullah (sav) Efendimiz bir hadisinde " Kişi arkadaşının dini üzeredir der ."Bu manaya karşılık gelen bir ata sözünde Arkadaşını söyle bana , kim oldununu söyliyeyim sana şeklinde ifade edilmiştir. Kiminle neye göre nasıl arkadaşlık yapacağımız, tercihlerimiz önemlidir. Kişi tercihlerinin bedelini kendisi öder, acısını çeker , sevenlerinide üzer veya sevindirir. Kıymetli
zamanımızı
Allahın (cc) bize verdiği yeteneklerimizi ortaya çıkarmaya odaklanmamız gerekiyor. Kabiliyetlerimiz keşfedilip geliştirimeye muhtaçtır, azim ve gayret bize kalmıştır; şartlar ne olursa olsun. Toplumumuzda çok tekrarlanan bir söz vardır " Demir tavında dövülür." Şimdi kendimizi inşaa etmenin
zamanıdır, hedeflerimizi belirleme tavıdır. Ortaokul, lise çaglarımız bizim ileriki yaşlarımızda ne olacağımızı belirleyen
zaman dilimidir. Hem
dünya hemde ahiret adına karar
zamanıdır. Rabbimiz
Allah(cc) Ayetleriyle nasıl inşaa etmiş. İlk ayetler Âlak suresi (1-5) ne müthiş bir hitap (Oku seni yaratan rabbinin adıyla Oku o insanı alaktan asılıp tutunan zigottan yaratmıştır .Oku kalemle yazmayı öğreten böylece insana bilmediğini bildiren rabbin sonsuz kerem sahibidir.) Kerem sahibi olmak
Allah’ a nispet edildiğinde lütuf ve ihsan da bulunma anlamına gelir. İnsana nispet edildiğinde cömert olmak İyi olmak, iyilik yapmak, asil ve değerli olmak anlamlarına gelir. Bu manaların mayası
sevgidir.
Allah insanı sevdi ve yarattı tüm güzellikleri İhsanı ile lütfetti . İnsan Rabbini sevmezse ne iyi ahlak üzere olabilir ne cömert olup iyilik yapabilir, ne de asil ve değerli olabilir ne de iman edebilir. Sevginin de bir ölçüsü var yaratan Rabbini sevmek peygamberini sevmek gayrisini
Allah için sevmek,
Allah için sevmemek buğz etmek kişinin kendisini inşasına başladığı nokta burasıdır. Okumak, düşünmek, sevmek, sevilmek kalemle yazmak, sorumluluk manaları kişinin kendisini inşasını oluşturur.
Allah insanı fıtrat olarak mükemmel noksansız yaratmıştır. Hayatımıza yön vermek bize kalmıştır.
Süleyman KIR