DERGİ - Parmak çıtlatmak eklemlere zarar verir mi?

Bazıları ses çıkarıncaya kadar tek tek parmaklarını uçlarından çeker. Bazıları ellerini yumruk yaparak veya parmaklarını geriye doğru iterek hepsini aynı anda çıtlatır. O sırada yanlarında biri varsa bunun eklemlere ne kadar zararlı olduğunu hatırlatacaktır.
Bazıları için parmak çıtlatma gergin oldukları anlarda başvurulan bir alışkanlık iken bazıları da rahatlamak için yapar. Araştırmalarda farklı sonuçlar çıkmakla beraber, çoğunluğu erkekler olmak üzere, insanların yüzde 25’i ila 54’ü bu yola başvurur.
Parmak çıtlatmak için hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, çıtlatma sesi aynı şekilde çıkar. Eklemler arasındaki boşluk artınca, eklem sıvısı içindeki gazlar minik baloncuklar oluşturur; artan boşluğa dolan ekstra sıvı bunların birleşip daha büyük baloncuk oluşturarak patlamasına neden olur.
Eklemler bir kez çıtlatıldı mı yaklaşık 15 dakika boyunca yeniden çıtlatılamaz. Bu sırada eklem normal haline döner ve sıvı içinde daha fazla gazın çözülmesi, böylece yeni baloncukların oluşması mümkün olur.
Çıtlatma-artrit bağlantısı
Yıllar boyunca parmak eklemlerini çıtlatmanın eklem etrafındaki kıkırdağa zarar vereceği yaygın bir kanı olmakla birlikte, aslında bu konuda fazla delil bulunmuyor.
Bu alanda yapılan deney sayısı da çok az. En bilinen araştırmalardan biri, 2009’da parodi Nobel Ödülü’ne layık görülen bir araştırma. Californialı doktor Donald Unger 60 yılı aşkın bir süre boyunca sol elinin parmaklarını günde iki kez çıtlatırken sağ eline hiç dokunmamış. Vardığı sonuç ise şu olmuş: “İki elimde de herhangi bir hastalık belirtisi görmüyorum.”
1975’te Los Angeles’taki bir yaşlılar yurdunda kalan 28 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada ise parmak çıtlatma alışkanlığı olanlarda eklem iltihabı (artrit) hastalığı riskinin daha az olduğu sonucuna varılmış.
1990’da Detroit’te yapılan daha geniş kapsamlı bir araştırmada da 45 yaş üstü 300 kişinin elleri incelendi. Parmak çıtlatanların yüzde 84’ünün ellerinde şişme belirtilerinin yanı sıra bir şey tutarken daha güçsüz oldukları görüldü. Araştırmacılar bu nedenle parmak çıtlatmada caydırıcı olmak gerektiği sonucuna vardı.
Fakat bir de parmak çıtlatanların ellerinde rahatsızlık hissettikleri için bu işi yapıp yapmadıkları sorununa bakmak gerekiyor. Yani belki de sonraki sorunlar parmak çıtlatma nedeniyle değil, zaten önceden belirtileri var olduğu için ortaya çıkıyor. Ama bu insanların eklemlerinde şişme ya da iltihaplanma gibi sorunların diğerlerine göre daha fazla görülmediğini belirtmek gerekiyor.
Çıtlatmaya devam mı?
Bu konuda yapılan ve geçen yıl yayımlanan en son araştırmada ise insanların sadece parmak çıtlatıp çıtlatmadığına değil, bu işi ne kadar sık yaptıklarına da bakıldı. İster 15 dakikada bir olsun, ister günde bir kez yapılsın çıtlatma sayısının da eklem hastalıklarının ortaya çıkması bakımından herhangi bir fark yaratmadığı görüldü.
O halde parmak çıtlatma ile eklem hastalıkları bağlantısı nasıl kuruluyor? Artrit hastalığı olanların eklemlerindeki kıkırdak hasarlı olduğu için arada bir parmakları kendiliğinden çıtlar. Ama bu hasarın nedeni değil, sonucudur. Artritin nedenleri arasında yaşlılık, genetik faktör, elin incinmesi, ömür boyu elle ağır iş yapılması gibi etkenler sıralanıyor.
Peki, parmak çıtlatmanın başka zararları var mı? Çıtlatma sırasında parmaklardaki bağ dokusunun zedelenmesi ya da burkulma gibi vakalara nadir olarak rastlanmıştır.
Kısacası, eğer parmaklarınızı çıtlatmayı seviyorsanız, bu alışkanlığı sürdürmenizde bir sorun yok denebilir. Ama yaşlılar yurdundaki araştırmayı yürütenlerin dediği gibi, “Parmak çıtlatmadaki en büyük sorun, yanınızdaki kişiye verdiğiniz rahatsızlıktır”.